Czy żywność typu light to zawsze lepszy wybór?

18/10/2021

Na początek trochę teorii

Zgodnie z dyrektywą 94/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 czerwca 1994 r. w sprawie substancji słodzących używanych w środkach spożywczych, produkt o zmniejszonej wartości energetycznej to produkt o wartości energetycznej zmniejszonej o co najmniej 30 % w stosunku do środka wyjściowego lub do podobnego produktu. Czyli tego musi pilnować się producent wytwarzający żywność typu light.

Dodatkowo na opakowaniach produktów żywnościowych producenci mogą umieszczać oświadczenia żywieniowe. Jest to każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że dana żywność ma szczególne właściwości odżywcze ze względu na wartość kaloryczną którą dostarcza / dostarcza w zmniejszonej lub zwiększonej ilości / nie dostarcza lub substancje odżywcze, które zawiera / zawiera w zmniejszonej lub zwiększonej ilości / nie zawiera. Żywność typu light najczęściej zawiera oświadczenia odwołujące się do:

NISKIEJ ZAWARTOŚCI TŁUSZCZU – gdy produkt zawiera nie więcej niż 3 g tłuszczu na 100 g dla produktów stałych lub 1,5 g tłuszczu na 100 ml dla produktów płynnych

NIEOBECNOŚCI TŁUSZCZU W PRODUKCIE – gdy produkt zawiera nie więcej niż 0,5 g tłuszczu na 100 g lub 100 ml

NIEOBECNOŚCI CUKRU W PRODUKCIE – gdy produkt zawiera nie więcej niż 0,5 g cukrów na 100 g lub 100 ml

Możliwość ich stosowania jest uregulowana prawnie, dlatego chcąc zamieścić na opakowaniu oświadczenie żywieniowe należy spełnić wymogi z nim związane. W przypadku określeń slim, fit czy light producent nie musi stosować się do żadnych przepisów, więc tak naprawdę można je stosować bez żadnych konsekwencji prawnych.

A w praktyce

Uzyskanie produktu o obniżonej wartości energetycznej jest możliwe m. in. poprzez:

obniżenie ilości dodanego tłuszczu lub zastosowanie zamiennika tłuszczu

obniżenie ilości dodanego cukru lub zastosowanie zamiennika cukru

zastąpienie składnika o wyższej wartości energetycznej, składnikiem o niższej kaloryczności np. tłuszczu białkiem

dodanie błonnika pokarmowego lub zwiększenie udziału wody

Cukier jest najczęściej zastępowany innymi substancjami słodzącymi, natomiast brak tłuszczu jest rekompensowany poprzez dodatek substancji skrobiowych i zagęszczających (np. skrobi modyfikowanej, celulozy, inuliny, gumy guar, gumy ksantanowej, mączki chleba świętojańskiego, pektyn). Nierzadko w celu poprawy wyglądu i smaku producenci dodają do tego typu żywności również wzmacniacze smaku, barwniki, zagęstniki czy inne substancje dodatkowe. Jest to więc najczęściej żywność wysokoprzetworzona, której nie powinniśmy spożywać w dużych ilościach. Dodatkowo, tak jak wspomniałam powyżej hasła fit czy light nie dają nam konsumentom, żadnych gwarancji co do jakości produktu, dlatego kluczowe jest czytanie etykiet i porównywanie składu wersji klasycznej oraz light.

Wśród żywności typu light można oczywiście znaleźć produkty z dobrym składem, zbliżonym do wersji klasycznej oraz zachowujące właściwy smak np. serek wiejski, ser żółty, mleczko kokosowe. Są one świetnym wyborem w momencie stosowania diety redukcyjnej lub po prostu sposobem na zmniejszenie ilości przyjmowanych kalorii w ciągu dnia. Jednak tłuszcz jako składnik odżywczy odgrywa ważną rolę w żywieniu człowieka. Zgodnie z normami żywienia powinien on stanowić 20-35% wartości kalorycznej całodziennej diety, ponadto poprawia wchłanianie witamin A, D, E, K rozpuszczalnych w tłuszczach, więc sięganie jedynie po żywność typu light lub 0% nie jest dobrym rozwiązaniem, jeśli chcemy uniknąć ich niedoboru. Z drugiej strony nie jest wskazane spożywanie pełnotłustego mleka czy twarogu, więc najlepszy jest kompromis w postaci twarogu półtłustego czy mleka do 2% tłuszczu.

Ze spożywaniem żywności typu light związana jest jeszcze jedna pułapka, a mianowicie chęć spożywania tego rodzaju produktów w większych ilościach, gdyż jest on zdrowszy i niskokaloryczny. Może to sprzyjać dodatniemu bilansowi energetycznemu. Poza tym, częsta konsumpcja produktów zawierających dodatek substancji słodzących zamiast cukru np. słodyczy w wersji light czy coli zero, pomimo niższej kaloryczności, utrzymuje przyzwyczajenie organizmu do smaku słodkiego, co nie sprzyja wypracowywaniu właściwych nawyków żywieniowych. Gdy akurat po ręką nie będzie wersji „lekkich”, łatwo sięgnąć po wersje klasyczne.

Podsumowanie

Wśród żywności o obniżonej wartości energetycznej można znaleźć dobre produkty. Jednak bardzo ważne jest czytanie etykiet produktów spożywczych po które sięgamy, w celu dokonania najlepszych jakościowo wyborów. Po pierwsze dla zdrowia, po drugie by nie dać się zwieść chwytliwym hasłom producentów, a po trzecie w trosce o zachowanie pożądanej masy ciała. Choć warto podkreślić, że w procesie odchudzania oraz w utrzymaniu należnej masy ciała kluczową rolę odgrywa nauka właściwych zachowań żywieniowych, a nie komponowanie jadłospisu głównie z produktów typu light.

Bibliografia

DYREKTYWA 94/35/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 30 czerwca 1994 r. w sprawie substancji słodzących używanych w środkach spożywczych

ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 1924/2006 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności

Zychnowska M, Onacik-Gür S, Krygier K: Właściwości i możliwości wykorzystania zamienników tłuszczów dostępnych na rynku. Probl Hig Epidemiol 2015, 96(1)