Gluten – fakty i mity

Celiakia i alergia na gluten to coraz popularniejsze zagadnienia, jakie pojawiają się przy omawianiu zdrowego odżywiania. Coraz więcej osób wokół nas przechodzi na tzw. dietę bezglutenową i wybiera bardzo wyselekcjonowane produkty. Ale ile w tym całym zamieszaniu jest prawdy? Czy nietolerancja glutenu jest aż tak powszechną dolegliwością? A może czasem to tylko czysta fanaberia i chęć dopasowania się to aktualnych trendów żywieniowych?

Gluten sam w sobie jest mieszaniną dwóch roślinnych białek: gluteniny i gliadyny. Występuje w roślinach zbożowych (pszenicy, życie, jęczmieniu, ale także i owsie), w związku z tym można go finalnie znaleźć w wielu różnorodnych produktach: od kasz i mąk po czekoladę i jogurty. Osoby zdrowe spożywając takie produkty nie odczują diametralnej różnicy w samopoczuciu. Jednak jeśli faktycznie dotyka nas schorzenie oparte na nietolerancji glutenu, skutki mogą być wyjątkowo nieprzyjemne.

Kto powinien przejść na dietę bezglutenową?

Faktycznie, osoby chorujące na celiakię nie mogą spożywać produktów zawierających gluten. To prawda, że ta ściśle określona grupa osób po zjedzeniu glutenowych produktów może czuć się ospale, cierpieć na silne bóle głowy, ale przede wszystkim również na ból brzucha. Ale uwaga! Jest to także szereg objawów, które towarzyszą osobom prowadzącym niezdrowy tryb życia i narażonym na ciągły stres. Dlatego nigdy nie powinniśmy sami stawiać sobie diagnozy. Zawsze należy skonsultować się z lekarzem i przeprowadzić odpowiednie badania weryfikujące.

Prawdą jest też, że osoby, które świadomie decydują się na unikanie w swojej diecie glutenu dostrzegają zmianę na lepsze. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że w dużej mierze jest to dieta oparta na warzywach i owocach, które poleca się jeść w jak największych ilościach każdemu z nas.

Wiele osób przechodzi na dietę bezglutenową zwabionych chęcią obniżenia wagi. Ale pamiętajmy, że rezygnując z produktów zawierających gluten tj. pieczywa, ciastek, ciast rezygnujemy także z dużej ilości cukrów oraz tłuszczów, które mają na pewno większy wpływ na naszą wagę niż sam gluten. Wiele osób zwraca również uwagę na to, że jednak gluten może i nie szkodzi każdemu, ale na pewno nie dostarcza żadnych wartości odżywczych. Tymczasem jedzenie żytniego pieczywa czy makaronów razowych jest źródłem ważnych witamin z grupy B oraz składników mineralnych.

Podsumowując, najważniejszą rzeczą jest obserwowanie własnego ciała i tego, w jaki sposób zachowuje się ono po zjedzeniu konkretnych produktów. Jeśli produkty zawierające gluten faktycznie szkodzą naszemu organizmowi, należy je wyeliminować z jadłospisu. Jednak jeśli temat nie dotyka nas bezpośrednio, warto dobrze zastanowić się, wspólnie z lekarzem, czy przejście na dietę bezglutenową faktycznie okaże się być zdrowe i właściwe.

* Kilka słów od eksperta
Celiakia, alergia na pszenicę oraz nieceliakalna nadwrażliwość na gluten są chorobami coraz częściej rozpoznawanymi. Częstość celiakii to 1% populacji, alergii na pszenicę do 4%, a nadwrażliwości na gluten do 6%. Leczenie celiakii wymaga stosowania diety bezglutenowej do końca życia, alergii na pszenicę diety bez pszenicy, a nadwrażliwość na gluten diety bezglutenowej, ale nieco mniej rygorystycznej. Same objawy tych chorób nie mogą być podstawą ich rozpoznania. Potwierdzenie diagnozy wymaga przeprowadzenia badań przez gastroenterologa i alergologa. Do rozpoznania celiakii trzeba wykonać szereg badań i często potwierdzić je biopsją dwunastnicy, alergii na pszenicę – testów alergologicznych, a nadwrażliwość na gluten rozpoznaje się wykluczając powyższe choroby. U pozostałych około 90% ludzi nie ma wskazań medycznych do unikania glutenu.

lek. med. Dorota Danowska, internista, Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie, Poradnia Chorób Metabolicznych