Jak obniżyć poziom kortyzolu – poznaj kilka sposobów!

Organizmy sportowców, które są poddawane szczególnie wysokim obciążeniom, potrzebują też zadbania o gospodarkę hormonalną. Hormony mają bowiem ogromny wpływ na jakość treningów i uzyskiwane dzięki nim efekty. Kortyzol to jeden ze związków chemicznych, które mocno oddziałują na wyniki sportowców – niestety w negatywny sposób. Przekonaj się, w jaki sposób można obniżyć jego poziom!

Czym jest kortyzol?

Kortyzol jest organicznym związkiem chemicznym, produkowanym przez warstwę pasmowatą kory nadnerczy. To naturalny hormon glikokortykosteroidowy. Kortyzol ma wpływ między innymi na stężenie glukozy we krwi, zwiększając jej poziom w odpowiedzi na stres. Stężenie tego hormonu w surowicy krwi jest zmienne i zależy od pory dnia. Najwyższe jest ono w godzinach porannych, natomiast do najniższego poziomu spada około północy.

We krwi najczęściej kortyzol znajduje się w postaci związanej z białkami osocza, a jedynie jego część znajduje się w postaci wolnej, czyli aktywnej. Najważniejszym zadaniem opisywanego hormonu glikokortykosteroidowego jest wspomniane regulowanie stężenia glukozy we krwi, zwłaszcza w trakcie sytuacji stresowych lub podczas aktywności fizycznej. Jego produkcja odbywa się w nadnerczach, a jego synteza i wydzielanie zachodzą pod kontrolą ACTH, czyli hormonu adrenokortykotropowego. On wydzielany jest z kolei przez przysadkę mózgową.

Poza regulowaniem stężenia glukozy, kortyzol posiada również wiele innych istotnych cech. Jedną z jego funkcji jest wpływanie na gospodarkę białkową i wodno – elektrolitową. Oznaczenie tego hormonu powinno się odbywać na czczo i po przespanej nocy. Wydzielany jest on w dużych ilościach w trudnych sytuacjach. Wówczas potrzeba więcej energii i z tego właśnie powodu następuje podwyższenie poziomu glukozy we krwi.

Za sprawą kortyzolu wzmocnione zostaje działanie adrenaliny i noradrenaliny, czyli innych hormonów stresu. Wszystkie one przyczyniają się do tego, iż organizm lepiej radzi sobie ze stresorami. Zwiększona zostaje częstotliwość skurczu serca, a to wpływa na działanie układu krążenia. Wzrasta też poziom wydzielania soku żołądkowego, co ogranicza wchłanianie fosforu i wapnia. Właściwe stężenie kortyzolu jest o tyle istotne, że ma on działanie przeciwzapalne i wspomaga układ odpornościowy.

Wpływ kortyzolu na organizmy sportowców

Nadmiar kortyzolu bardzo negatywnie wpływa na zdrowie. Jego wysoki poziom powoduje wzrost apetytu, co sprzyja odkładaniu się tkanki tłuszczowej i pośrednio może się stać przyczyną otyłości. Długofalowe utrzymywanie się zbyt wysokiego poziomu tego hormonu poskutkować może rozwijaniem się zespołu metabolicznego. Wzrost kortyzolu spowodowany jest stresem, a utrzymywanie przez dłuższy czas jego wysokiego poziomu staje się powodem dekoncentracji, kłopotów z zapamiętywaniem i snem. Bezsenność zmniejsza natomiast poziom serotoniny, przez co wzrasta ryzyko zachorowania na depresję.

Wśród przyczyn zwiększenia poziomu kortyzolu znajdują się wygórowane ambicje, nadmierny wysiłek fizyczny, choroby, stany zapalne i infekcje. Również przewlekłe urazy i bóle, zaburzona homeostaza organizmu i przewlekła hipoksja sprawiają, że poziom tego hormonu nadmiernie rośnie. Fakt, że wysiłek fizyczny i kontuzje sprzyjają przyrostowi poziomu kortyzolu, sprawia, że szczególnie narażenie na to są właśnie sportowcy. Im też nadmiar kortyzolu szkodzi wyjątkowo mocno.

Przetrenowanie, przewlekły ból i intensywne ćwiczenia fizyczne sprawiające, że poziom kortyzolu wzrasta, mogą stać się przeszkodą w redukcji tkanki tłuszczowej (podobnie zresztą jak zbyt mało opisywanego hormonu w surowicy krwi). Zdrowe odchudzanie nawet przy odpowiedniej diecie staje się trudniejsze, jeśli poziom kortyzolu przekracza górne granice normy. Wpływa on wówczas na przemianę materii organizmu i na funkcjonowanie przewodu pokarmowego.

Nadmiar kortyzolu stymuluje uwalnianie glukozy, przez co zaburzona zostaje praca tarczycy, nadmiar cukru we krwi natomiast przyczynia się do stanu zapalnego i odpowiedzi układu immunologicznego. Konsekwencję tego stanowić może zaś uszkodzenie kosmków jelitowych, nieszczelność śluzówki i nietolerancje pokarmowe. Wzmożony stres sprawia także, że wzrasta ochota na jedzenie słodkich i słonych przekąsek, przez co rzecz jasna redukcja jest utrudniona.

Kolejną konsekwencją opisywanej sytuacji jest obniżenie poziomu procesów detoksykacji w wątrobie, co z kolei zaburza gospodarkę hormonalną i utrudnia spalanie tkanki tłuszczowej. Nadwagę powoduje również ścisk żołądka i równoczesne zmniejszenie wydzielania kwasu żołądkowego, żółci i kwasów trawiennych. Zaburzone zostają procesy trawienne, zachowanie prawidłowej flory bakteryjnej i wchłanianie, a wszystko to prowadzi do tycia.

Kortyzol nie tylko utrudnia redukcję tkanki tłuszczowej, ale też przyczynia się do atrofii mięśniowej (w największym stopniu włókien mięśniowych typu IIa), prowadzi także do zmniejszenia masy kośćca. Jeżeli wysoki poziom kortyzolu jest utrzymywany przewlekle i utrzymuje się po treningu oporowym bądź siłowym, wówczas stymulowane są stany zapalne uczestniczące remodelowaniu tkanek. Przewlekłe utrzymywanie się tego hormonu na wysokim poziomie odpowiedzialne jest też za spotęgowanie efektów katabolicznych.

Sposoby na obniżenie poziomu kortyzolu